เราเคยดูการแข่งเรือยาว แต่ไม่เคยเห็นการต่อเรือยาวมาก่อน โดยเรือยาวถือเป็นวัฒนธรรมประเพณีที่เชื่อมร้อยกับวิถีชีวิต ยิ่งในแถบภาคกลางที่มีแม่น้ำใหญ่หลายสายพาดผ่าน
“นอกจากต่อเรือแล้ว ลุงแกยังเป็นนักพากย์ด้วย” ผู้นำทางบอกกับเรา
เกือบสามทศวรรษที่ เล็ก ฤทธิ์คง หรือลุงเล็ก แห่งชุมชนหมู่สระเกตุ บ้านหมู่ที่ 2 ตำบลหนองดินแดง คลุกคลีอยู่กับเรือยาว โดยเขารำลึกความหลังให้ฟังว่า เมื่อราวปี 2530 พระครูสาธุกิจวิมล หรือหลวงพ่อเล็ก เจ้าอาวาสวัดหนองดินแดง มีกุศโลบายที่จะดึงเด็กในพื้นที่ที่เกเรมาทำกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ ประกอบกับเล็งเห็นว่าในพื้นที่หนองดินแดง ไม่มีการแข่งเรือยาว เลยเริ่มกิจกรรมนี้ขึ้นมา
“ตอนนั้นมีพวกกรรมการวัดเป็นคนพาย แล้วหลวงพ่อท่านไปซื้อเรือมาลำหนึ่งจากอำเภอหลังสวน ชื่อเจ้าแม่ไทรชล แล้วท่านเองก็มีฝีมือด้านช่าง เราเป็นลูกศิษย์ลูกหาอยู่ใกล้ชิด ก็คอยดู คอยศึกษาเรื่อยมา ต่อมาชุมชนเริ่มหนาแน่น ต่างคนเริ่มมีเรือของตัวเอง หลวงพ่อเองก็อายุเยอะแล้ว เริ่มไม่ไหว เราเลยแยกตัวออกมา แล้วก็ไปเอาเรืออีกลำจากพิมาน แต่งไป แข่งไป จนเวลาผ่านไปก็เริ่มจับจุดได้ว่าจะพัฒนาเรืออย่างไร กระทั่งทำเรือขึ้นมาลำหนึ่งชื่อ เรือจันทร์เจ้า ปทุมธานี แข่งชนะถี่มากในช่วง 2 ปี ชื่อเราเริ่มติด พรรคพวกเยอะขึ้น แล้วก็พัฒนาต่อมาเรื่อยๆ จนถึงทุกวันนี้” ลุงเล็กเล่า
ชื่อเสียงของช่างเล็กขจรขจายไปไกลถึงฝั่งลาว ทั้งนครเวียงจันทร์ ทั้งหลวงพระบาง
“เรารับซ่อม ส่วนใหญ่จะเป็นวัด ที่เอามาให้เราซ่อม แล้วก็มีต่อขึ้นใหม่ ทำครบวงจร ถ้าต่อใหม่ลำหนึ่งใช้เวลาประมาณหนึ่งเดือนถึงเดือนกว่าๆ คนที่สั่งจะมารับเอง ก่อนรับมีการทำพิธีเซ่นไหว้ เพื่อความเป็นสิริมงคล และอัญเชิญแม่ย่านางกลับ แต่ว่าเป็นพิธีง่ายๆ ถ้าพิธีใหญ่ ต้องไปทำที่วัดกัน” ลุงเล็กว่า
สำหรับเคล็ดลับในการทำเรือ ลุงเล็กบอกว่าเรื่องรูปทรงสำคัญมาก อย่างเรือจันทร์เจ้า ตอนนั้นมีรูปทรงที่ทันสมัย ซึ่งเวลานั้นไม่มีใครพัฒนาได้ทัน โดยไม้ที่ใช้ต่อเป็นไม้สัก ซึ่งที่นี่จะมีแหล่งไม้ประจำอยู่แล้ว โดยเรือที่ต่อนั้นก็มีหลายขนาด ทั้ง 12 วา 30 ที่นั่ง 14 วา 40 ที่นั่ง และ 16 วา 55 ที่นั่ง
“เรือที่นี่ส่วนใหญ่ไม่ได้เน้นความสวย เน้นที่เรือวิ่งหรือไม่วิ่งมากกว่า แต่ของแบบนี้ก็เกี่ยวกับคนพายด้วย ถ้าคนพายดีก็มีชัยไปกว่าครึ่งแล้ว”
การผลิตเรือนั้นเป็นงานละเอียดอ่อน ที่ผ่านมา ลุงเล็กพยายามถ่ายทอดให้คนรุ่นหลัง แต่ก็ยังไม่มีคนรับช่วงต่อจริงจัง ซึ่งเขาก็หวั่นใจอยู่เหมือนกันว่าวิชาที่สั่งสมจะหยุดลงที่ตัวเอง
“ของแบบนี้ต้องใจรัก ไม่อย่างนั้นทำไม่ได้หรอก” ลุงเล็กสรุปสั้นๆ ก่อนกลับไปวุ่นกับการติดสติ๊กเกอร์ที่หัวเรือ