พิพิธภัณฑ์บ้านเฮินไต เป็นเรือนไม้หลังย่อม ตั้งอยู่ในพื้นที่ของวัดเมืองปอนเหนือ ภายในบรรจุข้าวของเครื่องใช้ของคนไทใหญ่ในอดีต ทั้งหม้อนึ่งข้าว ครกกระเดื่อง จาน ชาม ช้อน รวมถึงจัดแสดงเครื่องแต่งกายของคนไทใหญ่ไว้ด้วย ทั้งหมดได้รับการจัดวางเพื่อเตือนสติ และบ่งบอกเรื่องราวแต่หนก่อนให้คนรุ่นใหม่ได้เรียนรู้
ที่เรียกว่า ‘พิพิธภัณฑ์เฮินไต’ เพราะภาษาไต เฮินก็คือ เรือน ซึ่งเรือนของคนไตก็มีความโดดเด่นอยู่หลายอย่าง โดยเฉพาะการเลือกวัสดุอย่างไม้ไผ่ขนาดใหญ่ มาตั้งเป็นเสา วางคาน พื้น ฝาเรือน โครงสร้างหลังคา รั้ว และอื่นๆ นอกจากไม้ไผ่ ยังนิยมใช้ไม้สัก ไม้ตึง ไม้แดง มาวางเป็นโครงสร้างหลักของตัวเรือน หลังคามุงด้วยใบตองตึง หรือคาเขียว ซึ่งรองรับได้ทุกสภาพอากาศ ด้วยสามารถลดเสียงดังเวลาฝนตก หรือฤดูหนาวก็สามารถตั้งเตาไฟในบ้านได้ ส่วนฤดูร้อน ช่วยให้ลมพัดเย็นสบาย และยังมีชานกว้าง ใช้เป็นที่นั่งพักผ่อนนอนหลับได้อีกด้วย
เฮินไต จึงเป็นภูมิปัญญาที่ยิ่งใหญ่ของคนไทใหญ่ และยังเป็นบ่อเกิดสำคัญของวัฒนธรรมอีกมากมาย ซึ่งหล่อเลี้ยงวิถีชีวิตคนเมืองปอนจนถึงปัจจุบัน…